Οι εφηλίδες ή αλλιώς φακίδες, οι φακές και οι ηλιακές φακές αποτελούν καλοήθεις επιδερμιδικές καφεοειδείς βλάβες, που οφείλονται σε αύξηση της μελανίνης των μελανοκυττάρων. Ενώ, μοιάζουν σε κατανομή και κλινική εικόνα, διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την ηλικία εμφάνισης, την κλινική πορεία και τη συσχέτισή τους με την έκθεση στον ήλιο.
Οι εφηλίδες (freckles) εμφανίζονται κατά την παιδική ηλικία. Το χρώμα τους ποικίλει από καφέρυθρο μέχρι ανοικτό καφέ, συνήθως περιορίζονται στο πρόσωπο, στους βραχίονες και στο ανώτερο τμήμα του κορμού. Με την έκθεση στον ήλιο αυξάνονται σε αριθμό και αποκτούν βαθύτερο χρώμα, ενώ το χειμώνα εξαφανίζονται τελείως.
Οι φακές (lentigo simplex – lentigines), είναι εξαιρετικά συχνές στα άτομα της λευκής φυλής και εμφανίζονται συνήθως στην παιδική ηλικία. Είναι μεγαλύτερες σε διάμετρο και πιο σκουρόχρωμες από τις εφηλίδες, δεν αυξάνονται ούτε μεγαλώνουν ούτε σκουραίνουν, με την έκθεση στον ήλιο. Οι νεανικές φακές εμφανίζονται επίσης στο πλαίσιο ορισμένων κληρονομικών συνδρόμων όπως το Peutz-Jeghers , Leopard, Lamb ή Name .
Οι ηλιακές φακές (solar lentigo), οφείλονται στην βλαπτική επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας, είναι συνήθως μεγαλύτερες σε διάμετρο 2-20mm και λαμβάνουν ωοειδές σχήμα ή άλλα γεωμετρικά σχήματα. Είναι συνήθως ομοιόμορφα μελαγχρωματικές, αν και μερικές φορές η επιφάνειά τους εμφανίζεται κηλιδώδης. Το περιβάλλον δέρμα παρουσιάζει αλλοιώσεις ηλιακής ελάστωσης. Τα όρια θα πρέπει να είναι σαφή και θα πρέπει να απουσιάζουν σημεία έντονηςυπερμελάγχρωσης ή υπομελάγχρωσης στην επιφάνειά τους, άλλως θα πρέπει να διαφοροδιαγνωσθεί από το μελάνωμα.
Η διάγνωση της εκάστοτε βλάβης του δέρματος τίθεται πάντα από τον ειδικευμένο Δερματολόγο, καθώς βλάβες, όπως οι εφηλίδες, οι φακές, οι ηλιακές φακές, το μέλασμα, ο συνδεσμικός μελανοκυτταρικός σπίλος και άλλες μπορεί να μοιάζουν μεταξύ τους.
Να αναφέρουμε, ότι οι εφηλίδες και οι φακές δεν χρήζουν θεραπείας. Οι ηλιακές φακές, που μένουν σταθερές, αντιμετωπίζονται μόνο για λόγους αισθητικούς. Προτείνονται τοπική θεραπεία με υδροκινόνη, αζελαϊκό οξύ, βιταμίνη Α, γλυκολικό οξύ. Προτείνεται, επίσης και η καταστροφή τους με κρυοπηξία. Ο ιατρός Σωτήρης Θεοχάρης χρησιμοποιεί το Q – switched Laser για την αντιμετώπιση των εφηλίδων σε συνδυασμό πάντα με τοπική αγωγή, έχοντας πολύ καλά θεραπευτικά αποτελέσματα.
